Οι βιβλιόφιλοι αναζητούμε
το επόμενο βιβλίο που θα διαβάσουμε (ή
τα βιβλία που θα διαβάσουμε στα επόμενα
40 χρόνια, για να είμαστε ακριβείς) με
την προσήλωση, την απληστία και το πάθος
που έχουν οι χρυσοθήρες και οι αλιείς
μαργαριταριών.
Στο διαδίκτυο, στα
περιοδικά ή τις εφημερίδες, στα
βιβλιοπωλεία, στις βιβλιοθήκες φίλων,
οπουδήποτε ψάχνουμε με υπομονή. Διαβάζουμε
το οπισθόφυλλο, τις πρώτες γραμμές του
βιβλίου, σκόρπιες φράσεις από διάφορα
κεφάλαια: Για να δούμε αν μας πάει.
Ανυπομονούμε να βρούμε έστω και μια
φράση για να κουμπώσει με τις εμμονές
ή τα ενδιαφέροντά μας. Σκανάρουμε
πληροφορίες και ανασύρουμε στο μυαλό
άλλα βιβλία που κολλάνε στο θέμα ή τα
οποία με κάποιο τρόπο έχουν μια συγγένεια
με αυτό που κρατάμε στο χέρι.
Στις βιβλιοθήκες μου,
στο σπίτι ή στις βιβλιο-αποθήκες μου
(εκεί όπου άλλοι κρύβουν τις κούτες με
τα χριστουγεννιάτικα στολίδια εγώ φυλάω
τους θησαυρούς μου), έχω μαζέψει βιβλία
που θα μου έφταναν για μια ολόκληρη ζωή.
Μπορεί και για τις δυο επόμενες. Και δεν
υπολογίζω αυτά που έχω χαρίσει, δανείσει,
ξεχάσει. Γιατί λοιπόν συνεχίζω να αγοράζω
κι άλλα βιβλία, ενώ έχω ήδη ένα βιβλιοπωλείο
αδιάβαστο στο σπίτι; Είναι κάποιου
είδους απληστία ή μονομανία; Είμαστε
οι βιβλιοφάγοι εθισμένοι, όπως άλλοι
είναι στον τζόγο ή στο αλκοόλ; Θα
προλάβουμε άραγε ποτέ να διαβάσουμε
όσα θέλουμε; Θα χορτάσουμε αυτή την
αβυσσαλέα πείνα μας;
Η σκέψη με βασανίζει
συχνά. Έχω ένα ακόρεστο πλάσμα μέσα μου
που θρέφεται με λέξεις, εικόνες,
συναισθήματα, έναν βιβλιο-βουλιμικό
τύπο που δεν ρουμπώνει ποτέ. Όσο διαβάζει
τόσο πεινάει περισσότερο. Τον ηρεμώ
αγοράζοντας βιβλία, πηγαίνοντας στις
εκθέσεις, του λειαίνω τις γωνίες με
ποίηση, του χαρίζω φράσεις και τσιτάτα
που τον κάνουν να λάμπει. Όσο κι αν τον
φροντίζω, όμως, διαφθείρεται: θέλει κι
άλλο κι άλλο, χωρίς σταματημό.
Ψάχνοντας απάντηση,
έχω αναζητήσει δυο τρεις έρευνες που
ίσως θα μπορούσαν να δώσουν μια
επιστημονική εξήγηση: Πέρα, λοιπόν, από
την απίστευτη απόλαυση που προσφέρει
η ανάγνωση, όταν διαβάζουμε μια ιστορία
ή εντοπίζουμε ένα καινούριο μυθιστόρημα
που μπορεί να μας ενδιαφέρει πολύ, ο
εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη.
Πρόκειται για μία απλή οργανική ουσία
που δρα σαν νευροδιαβιβαστής.
«Το σύστημα της ντοπαμίνης
ενεργοποιείται σε στιγμές απόλαυσης
και καλής διάθεσης. Η βασική δομή της
είναι η σεροτονίνη η οποία, ανάλογα σε
τι επίπεδα βρίσκεται (χαμηλά ή υψηλά)
επηρεάζει την ψυχική διάθεση. Σε μια
από τις σχετικές έρευνες βρέθηκε ότι
όταν εθελοντές άκουγαν π.χ. μουσική που
τους άρεσε, τα επίπεδα ντοπαμίνης στον
οργανισμό τους αυξάνονταν» (Wikipedia).
Σύμφωνα με τον Ίαν
Ρόμπερτσον, καθηγητή Ψυχολογίας στο
Trinity College του Δουβλίνου και συγγραφέα
του βιβλίου «The Winner Effect: How Power Affects Your Brain» (εκδόσεις Bloomsbury), «καθετί καινούριο»
-σε άλλους η εξουσία, ο καταναλωτισμός,
στην περίπτωσή μας τα βιβλία- «προκαλεί
εθισμό γιατί αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης
στο σύστημα της ανταμοιβής του εγκεφάλου
και συγκεκριμένα σε μια περιοχή που
ονομάζεται επικλινής πυρήνας. Το σύστημα
της ανταμοιβής, όπως αποδεικνύεται τα
τελευταία χρόνια, είναι αυτό που μας
κάνει ευάλωτους απέναντι στις περισσότερες
εθιστικές συμπεριφορές. Σε αυτό επενεργούν
επίσης τα ναρκωτικά και το αλκοόλ,
πυροδοτώντας έναν μηχανισμό ο οποίος
προσφέρει άμεσα μεγάλη απόλαυση αλλά
μακροπρόθεσμα οδηγεί στον εθισμό».
Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται όταν κάνουμε κάτι καινούριο, όταν ανακαλύπτουμε νέα μονοπάτια και δρόμους που δεν ξέραμε πως υπάρχουν. Αυτό που κάνει δηλαδή ένα καλό βιβλίο, ένας πίνακας, μια ταινία ή μια έξυπνη σειρά. Μας ανοίγει το μυαλό, μας βάζει να ψάχνουμε πληροφορίες με μια απίστευτη δίψα. Βλέπεις, για παράδειγμα, το Lost, το Fringe ή το FlashForward και ξαφνικά «βουτάς» σε μυθιστορήματα κβαντικής φυσικής με παράλληλα σύμπαντα (Ο δαίμονας του Λαπλάς, Η θεωρία των χορδών, Σολάρις κ.α.). Κολλάς με το Mad Men και επιστρέφεις στη λογοτεχνία των '50s ή τρελαίνεσαι με το Downton Abbey και αναζητάς μυθιστορήματα εποχής με πύργους. Διαβάζεις τη βιογραφία ενός ζωγράφου και αρχίζεις να σκανάρεις παντού πληροφορίες που σχετίζονται με τα έργα, τα κινήματα, τα μέρη που τον αφορούν. Και κάθε φορά νιώθεις τη μαγεία πως ανακάλυψες κάτι καινούριο.
Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται όταν κάνουμε κάτι καινούριο, όταν ανακαλύπτουμε νέα μονοπάτια και δρόμους που δεν ξέραμε πως υπάρχουν. Αυτό που κάνει δηλαδή ένα καλό βιβλίο, ένας πίνακας, μια ταινία ή μια έξυπνη σειρά. Μας ανοίγει το μυαλό, μας βάζει να ψάχνουμε πληροφορίες με μια απίστευτη δίψα. Βλέπεις, για παράδειγμα, το Lost, το Fringe ή το FlashForward και ξαφνικά «βουτάς» σε μυθιστορήματα κβαντικής φυσικής με παράλληλα σύμπαντα (Ο δαίμονας του Λαπλάς, Η θεωρία των χορδών, Σολάρις κ.α.). Κολλάς με το Mad Men και επιστρέφεις στη λογοτεχνία των '50s ή τρελαίνεσαι με το Downton Abbey και αναζητάς μυθιστορήματα εποχής με πύργους. Διαβάζεις τη βιογραφία ενός ζωγράφου και αρχίζεις να σκανάρεις παντού πληροφορίες που σχετίζονται με τα έργα, τα κινήματα, τα μέρη που τον αφορούν. Και κάθε φορά νιώθεις τη μαγεία πως ανακάλυψες κάτι καινούριο.
Αυτή την περίοδο διαβάζω
με πάθος οτιδήποτε έχει σχέση με την
άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία τη
δεκαετία του '30. Μετά την υπέροχη «Τριλογία του Βερολίνου» του Φίλιπ Κερ (εκδ. Κέδρος)
ή το συγκλονιστικό «Στον κήπο με τα θηρία» του Έρικ Λάρσον (εκδ. Μεταίχμιο)
αναζητώ οτιδήποτε διαδραματίζεται
αυτήν και την επόμενη δεκαετία. Έτσι,
εχτές, όταν μια φίλη σε ένα μικρό café του
κέντρου μού μίλησε για το βιβλίο «Μόνος στο Βερολίνο» του Hans Fallada (εκδ. Πόλις)
δεν μπόρεσα να αντισταθώ. Πριν επιστρέψω
στο σπίτι, έκανα μια στάση στο βιβλιοπωλείο.
Όμως επειδή όταν φτάνεις εκεί δεν
φεύγεις ποτέ μόνο με ένα βιβλίο, πήρα
και μερικά ακόμα για να μην μικραίνει
η στοίβα με τα αδιάβαστα πλάι στο κρεβάτι:
Δεν-υπήρχε-περίπτωση-να-μην-πάρω (ξανά,
ξανά και ξανά) τον «Υπέροχο Γκάτσμπυ»
που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις
Άγρα σε μετάφραση Άρη Μπερλή, το «Σημείο Ωμέγα» του Ντον Ντε Λίλλο (εκδ. Εστία),
το παλιότερο Dolce Agonia της Nancy Huston (εκδ.
Άγρα) το οποίο ήταν σε προσφορά (€2,95!)
αλλά και το καινούριο μυθιστόρημα του
Άρη Μαραγκόπουλου «Το χαστουκόδεντρο»
(εκδ. Τόπος).
Y.Γ. Στο γυρισμό, είχα
μια μεγάλη τσάντα γεμάτη βιβλία και
έναν εγκέφαλο με ντοπαμίνη στο μάξιμουμ.
Χαρούμενος περπατούσα με μια τεράστια
ομπρέλα κάτω από τη βροχή, με το Spring 1
από το άλμπουμ «Vivaldi, The Four Seasons. Recomposed by
Max Richter» (που κυκλοφόρησε πρόσφατα από
την Deutsche Grammophon) να παίζει σε repeat στο
iPod. Μια μαγική σύνθεση που μοιάζει, όπως
πολύ όμορφα περιγράφει σε άρθρο του στην Καθημερινή ο Ηλίας Μαγκλίνης, «σαν
να αναδύεται μέσα από μια ανήσυχη
θάλασσα. (...) Κι έπειτα, έρχεται ένας
μικρός σεισμός: ένας ελάσσων τόνος που
δίνεται από ένα απαλό τσίμπημα άρπας,
για να προστεθούν άλλα έγχορδα στη
συνέχεια, γεφυρώνοντας τον κλασικό,
μπαρόκ ήχο του Ιταλού συνθέτη με μια
μελαγχολική σύγχρονη ατμόσφαιρα, ένα
κλίμα αναπόλησης που φτάνει, μέσα από
ένα ελεγχόμενο κρεσέντο, σε μια κατάσταση
φορτισμένων μα κατασταλαγμένων
αισθημάτων: ας πούμε, το αίσθημα ότι
παρά τα σφάλματα, τις αστοχίες, τις
αδικίες που έχεις υποστεί και τον πόνο
που προκάλεσες σε αγαπημένα πρόσωπα ή
στον εαυτό σου, κάθε διαδρομή είχε την
ουσία της, την αναγκαιότητά της».
Γόνιμες σκέψεις. Αν όντως υπάρχουν αδιάβαστα βιβλία, καλό είναι κανείς να ξανασκεφτεί ότι αξίζει να τα δει ως νέες ανακαλύψεις.
Εγώ δεν έχω πολλά τέτοια, αλλά πρόσφατα κατάβασα κάνα δυο και συνειδητοποίησα ότι μερικά μένουν στην άκρη για άσχετους με την αξία-τους λόγους.
Ωραίες οι επιλογές-σου. Καλοδιάβαστες.
Πατριάρχης Φώτιος
Μόλις χτες πήρα την απόφαση να πειθαρχήσω και να θέσω υπό έλεγχο τη στίβα με τα αδιάβαστα...Μη στοιχηματίσει κανείς σε μια παρόρμηση της στιγμής!
Ευπειθώς αναφέρω πως τα αδιάβαστά μου ήταν σε εξαιρετική κατάσταση (κάτω από 30) μέχρι την περασμένη εβδομάδα και για τουλάχιστον ένα μήνα. Σήμερα που τα κοιτάω, ε.... κάπως σα να μεγάλωσαν, δεν ξέρω γιατί...
Κι εγώ πολλά αδιάβαστα θυμάμαι να έχω.
Αγοράζω όταν έχω λεφτά για να έχω, τώρα που δεν έχω λεφτά και άρα έχω και χρόνο, να διαβααααζω.
Πόσο hipster!!!!!! Άσε μας ρε φίλε!
No14me,για σένα:σε πιστέψαμε,χαχαχαχααααα
Η πλάκα είναι πως το ίδιο κιόλας βράδυ μια θεία μου μου πρόσθεσε σχεδόν με το ζόρι δύο ακόμα στη λίστα...πριν να λαλήσει τρεις...
πολύ ωραία η ανάρτησή σου και μπορώ να πω ότι αναγνωρίζομαι πλήρως στα λόγια σου. ... και... να σου το πω;;... από τη λίστα των βιβλίων που μιλάνε για την άνοδο του ναζισμού... δεν πρέπει να σου λείπει "Ο μαύρος οβελίσκος" του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (εκδ. Σύγχρονη εποχή) ... άντε... σου το είπα... ;-) μα είναι καταπληκτικό βιβλίο!
ωραιοτατο..
Σε κάποιο βιβλίο κοινωνιολογίας, βρήκα αυτό το απόσπασμα που ταιριάζει απόλυτα σε όλους τους/τις βιβλιομανείς: Στην πρώτη σκηνή της αριστοτεχνικής νουβέλας του ------------, συναντούμε τον ήρωα να στέκεται έξω από ένα βιβλιοπωλείο στη Νέα Υόρκη, με μια βαριά τσάντα στο χέρι του και το χαρτάκι μιας απόδειξης στην τσέπη. Σκέφτεται το βάρος της τσάντας και, μετά από κάποιους γρήγορους υπολογισμούς, αρχίζει να μουρμουρίζει στους περαστικούς: «Όλα αυτά τα αγόρασα σήμερα το απόγευμα. Μπορεί, όμως, κανείς να μου πει πότε στην ευχή θα βρω το χρόνο να τα διαβάσω;» Ο ήρωας συνεχίζει να σκέφτεται μεγαλόφωνα: «Έχω ήδη περισσότερα από 10.000 βιβλία. Απ’ αυτά, κάπου 4.000 δεν τα έχω διαβάσει ακόμα. Συνήθως διαβάζω δύο βιβλία τη βδομάδα. Δύο βιβλία τη βδομάδα μας κάνουν 104 το χρόνο. Για να διαβάσω προσεκτικά 4.000 βιβλία, θα χρειαστώ περίπου σαράντα χρόνια. Είμαι 43 ετών. Ώσπου να τελειώσω την ανάγνωση των βιβλίων που έχω ήδη αγοράσει, θα είμαι 83. Και δεν είναι μόνο αυτό...» – αρχίζει να ζαλίζεται, γέρνει να ακουμπήσει στον τοίχο και καταλήγει, ψιθυρίζοντας: «Συνεχίζω ν’ αγοράζω. Συσσωρεύω. Αρπάζω ό,τι δουν τα μάτια μου. Είμαι άρρωστος. Αγοράζω τουλάχιστον τα πενταπλάσια βιβλία απ’ όσα διαβάζω».
Αν ενδιαφέρεστε για μυθιστορήματα ή διηγήματα που έχουν ως θέμα τους την λατρεία των βιβλίων, την ανάγνωση κ.λπ., στείλτε μήνυμα. Ανάλογες λίστες υπάρχουν και για άλλα θέματα.
Καλά όλα αυτά. Συμβαίνει συχνά να μην βρίσκεις ένα βιβλίο την ώρα που το θέλεις οπότε αν το έχεις μπροστά σου και δεν υπάρχει οικονομικό πρόβλημα just buy it
Πολύ σωστά όλα.Παρόλα αυτά προσπαθώντας να πειθαρχήσω εφάρμοσα για ένα χρόνο το σύστημα "διάβασε τη βιβλιοθήκη σου"Έτσι τώρα μπορώ να αφεθώ χωρίς ενοχές!
Ενδιαφέρομαι! Ειδικα αν συνδυαζει και κοινωνιολογια!
Η διαρκής ανανέωση της βιβλιοθήκης με καινούρια βιβλία, που για τη μελετη τους ίσως να μη φτάνει μια ζωή, δημιουργεί την (ψευδ)αίσθηση ότι θα παραμείνει κι ο αναγνώστης τους αιώνιος, αθανατος...
ΕΓΩ ΜΑΖΙ ΜΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΔΑΝΕΙΖΟΜΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. . . ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΕΙΑ Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΜΟΥ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
Έχω ντάνες με αδιάβαστα βιβλία και συνεχίζω να αγοράζω!!!!
Για ολους εμάς που περιγράφεις νομιζω οτι μας ταιριάζει το .. money spent on a book, money well spent!! Δεν εχει καμια σημασία ποσα εχουμε, ποσα θα αγοράσουμε.. απλά πρέπει να συνεχίζουμε να τα θελουμε ολα!!
Δεν μπορώ να αντισταθώ στη γνήσια χαρά που νιώθω όταν αγκαλιάζω ένα καινούριο βιβλίο! Και τα άλλα όμως τα αγαπώ, τα διαβασμένα και τα αδιάβαστα που με κατακλύζουν!
Η εξήγηση για την ντοπαμίνη κλπ δεν εξηγεί τίποτα… γιατί πολύ απλά όταν ο συγκεκριμένος α αναγώστης βρει το αγαπημένο του χ βιβλίο γεμίζει χαρά η οποία κάπως κι αυτή θα καθρεφτιστεί βιολογικά στο σώμα μας. Η χαρά για τον καθένα μας έρχεται με άπειρες αιτίες και μορφές ενώ το αποτέλεσμα τους στο σώμα είναι πάντα η ίδια βιολογική μεταβολή.
Το βιβλίο προσφέρει ασφάλεια και γνώση , η γνώση νικά το άγνωστο , το άγνωστο είναι αχανές , η γνώση σε κάνει άπληστο , αλλά είναι όλο σου το βιός που κουβαλάς πάντα μαζί σου.
Ν.Π.