Τα τελευταία χρόνια
είχα μία πολύ κακή συνήθεια: αγόραζα
όλα τα βιβλία του Φίλιπ Ροθ που
κυκλοφορούσαν, φλέτραρα αναίσχυντα
μαζί τους και τα παρατούσα στις πρώτες
50 σελίδες. «Ο Ροθ δεν μου ταίριαζε
καθόλου», αν και διαισθανόμουν πώς η
ευθύνη ήταν απολύτως δική μου. Διαβάζοντας
άρθρα για τα βιβλία του ή ακούγοντας
φίλους να λένε πόσο λατρεύουν το στυλ
του, ένιωθα ότι κάτι έχανα, ήμουν ένας
παρίας στο νεοϋορκέζικο κόσμο του
βραβευμένου με Πούλιτζερ συγγραφέα.
Η ζημιά έγινε στον
Ζούκερμαν. Προσπάθησα τρεις φορές να
τον διαβάσω, αλλά κάτι άλλο σύντομα
αποσπούσε την προσοχή μου. Ό,τι κι αν
διάβαζα κατόπιν με την υπογραφή του Ροθ
ήταν καταδικασμένο. Λες και υπήρχε μια
συνωμοσία που με κρατούσε έξω από το
κλαμπ των ορκισμένων Ροθικών.
Φέτος, στις διακοπές,
διαβάζοντας στο iPad ένα άρθρο με τίτλο
How Philip Roth Predicted the Rise of Donald Trump αποφάσισα
να ξεκινήσω το μυθιστόρημα Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής (εκδ. Πόλις, μτφρ.
Ηλίας Μαγκλίνης, επιμ. μτφρ. Αχιλλέας
Κυριακίδης). Το βιβλίο βασίζεται σε ένα
πολύ ενδιαφέρον εύρημα: ο Ροθ αφηγείται
την ιστορία για την εμπλοκή της Αμερικής
στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αντιστρέφοντας
τα γεγονότα: καταγράφει, μέσα από τη
σκοπιά της εβραϊκής οικογένειας Ροθ,
τι θα είχε συμβεί αν τις εκλογές του
1940 είχαν κερδίσει οι απομονωτιστές
Ρεπουμπλικανοί που δεν ήθελαν οι ΗΠΑ
να εισέλθουν στον ευρωπαϊκό πόλεμο κατά
του ναζισμού. Τι θα σήμαινε για χιλιάδες Αμερικανούς Εβραίους η ήττα του Ρούζβελτ,
ηγέτη των Δημοκρατικών, που επιθυμούσε
την εμπλοκή της χώρας του στον πόλεμο
στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων;
Ο Ροθ χρησιμοποιεί τον
Τσαρλς Λίντμπεργκ, τον Αμερικανό αεροπόρο
που έγινε διάσημος διασχίζοντας τον
Ατλαντικό με το μονοκινητήριο αεροπλάνο
του Spirit of St. Louis (και κατόπιν εξαιτίας
της απαγωγής και δολοφονίας του γιου
του), για να αναντρέψει τα αληθινά
γεγονότα. Έτσι βάζει τον δημοφιλή και
υπέρμαχο του απομονωτισμού Λιντμπεργκ
να προσγειώνεται σαν από μηχανής θεός
στο συνέδριο για εκλογή αρχηγού των
Ρεπουμπλικανών και να μαγεύει τα πλήθη.
Ο Λίντμπεργκ παίρνει το χρίσμα και
κατόπιν κερδίζει τις καρδιές των
Αμερικανών στηρίζοντας όλη του την
προεκλογική εκστρατεία στο σλόγκαν
«Λίντμπεργκ ή πόλεμος». Οι αντισημιτικές
δηλώσεις που είχε κάνει στο παρελθόν
σε συνδυασμό με την παρασημοφόρησή του
από του Ναζί για την προσφορά του στην
εξέλιξη της αεροπλοϊάς, μετέτρεψαν το
όνομα Λίντμπεργκ σε συνώνυμο της φρίκης
για τους Εβραίους της
Αμερικής. Το βράδυ της εκλογής του οι
Εβραϊκές οικογένειες ξεχύνονται
τρομοκρατημένες στους δρόμους κάνοντας
λόγο για εκφασισμό της Αμερικής. Τα
ακραία στοιχεία βγαίνουν από τα σκοτάδια
τους και οργανώνουν ρατσιστικές επιθέσεις
σε Εβραίους. Η κυβέρνηση Λίντμπεργκ δεν
εκδηλώνεται εξαρχής, χρησιμοποιεί
μάλιστα έναν ραβίνο για να καθησυχάσει
τους Εβραίους. Τα πράγματα ωστόσο πολύ
γρήγορα ξεφεύγουν από τον έλεγχο, η Κου
Κλουξ Κλαν και η οργάνωση Πρώτα Η Αμερική
καίνε αυτοκίνητα Εβραίων και οργανώνουν
πογκρόμ σε εβραϊκές συνοικίες,
ξεσκεπάζοντας το φιλοναζιστικό πρόσωπο
του καθεστώτος Λίντμπεργκ. Ο Λευκός
Οίκος παραμένει αδρανής στις βιαιοπραγίες.
Το αυγό του φιδιού δεν έχει απλώς
εκκολαφθεί, το θηρίο σέρνεται απειλητικά
σκορπίζοντας τον πανικό στις άλλοτε
φιλελεύθερες αμερικανικές μεγαλουπόλεις.
Είναι αλήθεια ότι από
κεκτημένη ταχύτητα στις πρώτες 150
σελίδες, ειδικά στο σημείο με την
εξαντλητική αφήγηση του μικρού Ροθ για
τα γραμματόσημα, ήμουν επιφυλακτικός.
Έλεγα «Τραγωδία! Άλλος ένας παρατημένος Ροθ».
Ξαφνικά όμως τα μάγια λύθηκαν. Διάβαζα
απολαμβάνοντας κάθε σελίδα, άρχισα να
δένομαι με τους ήρωες και να θαυμάζω τη
μαεστρία του συγγραφέα. Τις τελευταίες
διακόσιες σελίδες τις διάβασα με κομμένη
την ανάσα. Καταιγισμός γεγονότων. Μια
άλλη Αμερική, βγαλμένη από τους χειρότερους
εφιάλτες.
Ηθικό δίδαγμα: Έρχεται
η ώρα που τα βιβλία μάς βρίσκουν.
Παρατημένα, μισοδιαβασμένα, αδικημένα,
σκονισμένα, ανέγγιχτα, ανασύρονται από
την αφάνεια στην οποία τα έχουμε
καταδικάσει και διεκδικούν το χρόνο
και την προσοχή μας. Ευτυχώς για εμάς.
