Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί επιλέγουμε να διαβάσουμε ένα συγκεκριμένο βιβλίο; Γιατί αφήνουμε κάποιο στη μέση και μετά από καιρό το ξαναπιάνουμε ενθουσιασμένοι; Τι μας οδηγεί στο να διαβάζουμε; Και τι συμβαίνει στο μυαλό μας όταν το κάνουμε;
Οι βιβλιόφιλοι το ονομάζουμε απόλαυση, οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι είναι ανάγκη. Σύμφωνα με την υποψήφια διδάκτορα νευροβιολογίας του πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Λίβια Μπλακμπουρν, ο άνθρωπος διαβάζει ακριβώς για τον ίδιο λόγο που μιλάει: Η ανάγκη της επικοινωνίας, της έκφρασης και της γνώσης είναι το κλειδί. Στο βιβλίο της «From Words to Brain (Can neuroscience teach you to be a better writer?)» περιγράφει τα πειράματα και εξηγεί αναλυτικά τα συμπεράσματα στα οποία έχει οδηγηθεί σκανάροντας τους εγκεφάλους ανθρώπων που διάβαζαν το ίδιο βιβλίο. Τι συμβαίνει λοιπόν στο μυαλό μας όταν ανοίγουμε ένα μυθιστόρημα και αφηνόμαστε φράση φράση να αποδράσουμε στη φαντασία; Ο εγκέφαλος γεμίζει χρώματα και φως καθώς οι πληροφορίες ταξιδεύουν από τους νευρώνες μας και μεταφέρονται σε όλο μας το σώμα, μέχρι το τελευταίο μας κύτταρο;
Σύμφωνα με την Μπλακμπουρν για να καταλάβουμε τις διανοητικές διεργασίες που ενεργοποιεί η ανάγνωση, πρέπει να φανταστούμε τον εγκέφαλο σαν μια τεράστια μηχανή αναζήτησης που ψάχνει νοήματα και εικόνες οι οποίες ταιριάζουν σε μια λέξη-κλειδί. Με το που διαβάζουμε μια πρόταση, πέρα από αυτό που ξεκάθαρα λέει το κείμενο, το μυαλό μας αρχίζει να χτίζει πάνω σε αυτήν κι άλλες εικόνες. Ανασύρει από το υποσυνείδητο όχι μόνο τα λογικά μηνύματα αλλά και όλα όσα έχουν αποθηκευτεί πλάι σε αυτή τη λέξη ή στο νόημά της. Έτσι, αναμνήσεις, εντυπώσεις, συναισθήματα, λόγια, πράξεις που είτε συνέβησαν είτε τις έχουμε φανταστεί, ενεργοποιούνται χτίζοντας έναν ολόκληρο κόσμο σαν αυτούς που έδειχνε η ταινία Inception. Κόσμους σουρεαλιστικούς, βαθιά ονειρικούς που μας βοηθούν να αποδράσουμε από την πραγματικότητα. Κόσμους που είναι μόνο δικοί μας. Γι' αυτό ακριβώς ένα βιβλίο δεν λέει ποτέ τα ίδια πράγματα σε δύο ανθρώπους που το διαβάζουν ταυτόχρονα. Και γι' αυτό ακριβώς ένα μυθιστόρημα που για κάποιον είναι αριστούργημα για κάποιον άλλον είναι ένα ακόμα μισοτελειωμένο βιβλίο σε ένα ράφι.
Γιατί όμως έχουμε την ανάγκη να διαβάζουμε; Πέρα από την ηδονή που μας προσφέρουν τα ταξίδια του μυαλού, λατρεύουμε τα βιβλία γιατί είμαστε κοινωνικά όντα. Διαβάζουμε γιατί έχουμε ανάγκη να ζούμε παρέα με τους άλλους ανθρώπους. Κατά τη συγγραφέα-ερευνήτρια, οι πληροφορίες που παίρνουμε διαβάζοντας, είναι πολλές φορές πολύ πιο λεπτομερείς από τις πληροφορίες που μπορούμε να θυμηθούμε όταν έχουμε ζήσει οι ίδιοι μία κατάσταση. Το μυαλό αναλύει -τουλάχιστον συνειδητά- πιο γρήγορα πράγματα που μας έχουν διηγηθεί από εκείνα που έχουμε βιώσει. Και σ' αυτό ακριβώς κρύβεται η τρίτη απάντηση στην ερώτηση γιατί διαβάζουμε: Τα βιβλία όπως και οι συνομιλίες με άλλους ανθρώπους μας βοηθούν να κατανοήσουμε περισσότερο τη ζωή και τη φύση μας. Ρίχνουν φως σε πτυχές που δεν είχαμε φανταστεί και πολλές φορές φανερώνουν αλήθειες που κρύβονταν κάτω από τη μύτη μας, αλλά τις οποίες αδυνατούσαμε να δούμε ξεκάθαρα.
Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ διαβάζοντας θέλω να φαντάζομαι ότι ο εγκέφαλός μου γεμίζει με χρώματα. Σα να διαλύεις με ένα πινέλο στο χαρτί μια σταγόνα νερομπογιάς...
Y.Γ.: Όλα τα έργα είναι δημιουργίες του καλλιτέχνη Michael Cina. Όταν τα πρωτοείδα σκέφτηκα ότι δεν είναι απλά χρώματα νερομπογιάς σ' έναν καμβά, αλλά συναισθήματα που βάφουν τον εγκέφαλο με διαφορετικές αποχρώσεις. Για να δείτε τους υπόλοιπους πίνακες του καλλιτέχνη κάντε κλικ εδώ cinaart.com
