«Δέκα καλά βιβλία
φτάνουν για μια ζωή», αυτό τουλάχιστον
ισχυριζόταν με πάθος η Μαλβίνα Κάραλη,
ένα απίστευτα γοητευτικό πλάσμα που
είχα την τύχη να συναντήσω μερικές φορές
και να συζητήσω μαζί της για βιβλία,
λίγο καιρό πριν φύγει. Στο λιτό, σχεδόν
ασκητικό της υπνοδωμάτιο, στο τελευταίο
της σπίτι απέναντι από την αρχιεπισκοπή
Αθηνών στην Πλάκα, είχε μια ξύλινη
ροτόντα με στοίβες βιβλίων, στα οποία
επέστρεφε ξανά και ξανά.
Σήμερα, διαβάζοντας το
απόσπασμα που ακολουθεί από το μικρό
διαμάντι του Άρθουρ Σοπενάουερ Περί
Αναγνωσης και Βιβλίων: Η τέχνη της αποχής
από την ανάγνωση, τη θυμήθηκα: «Κάθε
σημαντικό βιβλίο είναι καλό να το
διαβάζουμε δυο φορές, αφενός επειδή με
τη δεύτερη φορά συλλαμβάνουμε καλύτερα
τα νοηματικά συμφραζόμενα και κατανοούμε
την αρχή σε όλο της το βάθος, αφού
γνωρίζουμε ήδη το τέλος, και, αφετέρου,
επειδή η δεύτερη ανάγνωση μας επιτρέπει
να προσεγγίσουμε κάθε σημείο με αλλιώτικη
διάθεση εν συγκρίσει με την πρώτη φορά
και να αποκομίσουμε διαφορετική εντύπωση,
σαν να κοιτάζουμε ένα αντικείμενο υπό
διαφορετικό φως».
Σ' αυτό το ολιγοσέλιδο
δοκίμιο (αποτελεί το κεφάλαιο ΧΧΙV του
Parerga und Paralipomena), το οποίο κυκλοφορεί από
τις εκδόσεις Άγρα και περιλαμβάνεται
στην υπέροχη σειρά του Άτακτου Λαγού
-μια σειρά στην οποία φιλοξενούνται
σύντομα δοκίμια και διηγήματα, μικρά
αριστουργήματα των γραμμάτων, τυπωμένα
εξαιρετικά σε πολυτελές υδατογραφημένο
χαρτί-, o Γερμανός φιλόσοφος (1788–1860) μας
προτρέπει να κλείνουμε πιο συχνά τα
βιβλία, να στοχαζόμαστε και να βουτάμε
χωρίς ανάσα στη ζωή.
«Η αλήθεια είναι ότι
όποιος ρίχνεται με τα μούτρα στο διάβασμα
και διαβάζει σχεδόν ολόκληρη την ημέρα
αλλά περνά τον ενδιάμεσο χρόνο του χωρίς
διόλου να στοχάζεται, χάνει με τον καιρό
την ικανότητα να σκέφτεται μόνος του –
όπως κάποιος που, κυκλοφορώντας μονίμως
καβάλα στο άλογο, ξεχνά στο τέλος πώς
να βαδίζει. [...] Όταν διαβάζουμε αδιάκοπα,
χωρίς κατόπιν να βάλουμε το μυαλό μας
να σκεφτεί, τα νοήματα δεν ριζώνουν μέσα
μας και συνήθως πηγαίνουν χαμένα. Ό,τι
ισχύει για τη σωματική τροφή, ισχύει εν
γένει και για την πνευματική: δεν
απορροφούμε παρά το ένα πεντηκοστό της
τροφής που προσλαμβάνουμε».
Παράλληλα, ο Σοπενάουερ
διαμαρτύρεται για την καταιγιστική
βιβλιοπαραγωγή -φαντάσου να ζούσε
σήμερα!- την οποία παρομοιάζει «με τον
αδιόρθωτο όχλο της ανθρωπότητας, που
ξεχύνεται λεφούσι στους δρόμους,
συρρέοντας από παντού και λερώνοντας
τα πάντα, σαν τις μύγες το καλοκαίρι».
Κατά τη γνώμη του τα χιλιάδες κακά βιβλία
θάβουν τα κλασικά. Όμως, κάνω μια αθώα
σκέψη, και τα κλασικά κάποτε δεν ήταν
νέα;
Όπως κι αν έχει, το μικρό
αυτό βιβλιαράκι του Άτακτου Λαγού είναι
τροφή για το μυαλό, μια πρώτης τάξεως
αφορμή για σκέψη και αυτοκριτική, ειδικά
για όλους εμάς τους βιβλιοβουλιμικούς
τύπους που δεν μπορούμε να αντισταθούμε
σε καθετί καινούριο που κυκλοφορεί.
Υ.Γ. Νέα προσέγγιση,
ανοιξιάτικη: Για 30 σελίδες κάθε βιβλίου
θα αντιστοιχεί μία ώρα βόλτα. Με ποδήλατο,
αυτοκίνητο, με τα πόδια, με το μετρό.
Εξωστρέφεια, ανθισμένες αμυγδαλιές,
καφέδες, παγωμένα κοκτέιλς και βιταμίνη
D κάτω από τον ήλιο.
Πολύ ωραία και τα τρία αυτά αποσπάσματα, αλλά το δεύτερο είναι πραγματικά εξαιρετικό !
Τα αναγνώσματά μας όντως ζυμώνονται μέσα στο κεφάλι μας, χωνεύονται -άλλα εύκολα, άλλα δύσκολα- ανακατεύονται με τις παρελθούσες και μελλοντικές εμπειρίες μας, και τελικά παράγουν ενδιαφέροντα και χρήσιμα μείγματα, που θα βρίσκονται για πάντα στη φαρέτρα του μυαλού μας.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, όταν τελειώσω ένα βιβλίο δεν ξεκινώ αμέσως το επόμενο -δίνω χρόνο στην πέψη!
(ενδιαφέρον βιβλίο πρέπει να είναι αυτό)
Αγαπημένος του Μπόρχες ο Αρθούρος!
bookfreak