Μια κρυφή ματιά στα
τετράδια των μεγάλων δημιουργών είναι
σαν ένα ολόκληρο, μυστικό ταξίδι. Σκόρπιες
φράσεις, εικόνες, προσωπικές στιγμές,
μικρά θραύσματα της μνήμης που ο
αναγνώστης παρακολουθεί με αφάνταστη
ηδονική περιέργεια.
Δευτέρα 15 Απριλίου
(Σαγκάη)
Συννεφιά, αρκετό κρύο.
Διασχίζουμε μια μεγάλη
λαϊκή συνοικία. Καρβουνιάρηδες με
τρίκυκλα, αργόσχολοι που καπνίζουν.
Στάση με το αυτοκίνητο περιμένοντας το
φέρι. Ένα αγόρι παίζει με μια σφεντόνα,
τρεις, διαφορετικής ηλικίας, γυναίκες
πλένουν ασπρόρουχα σε μια ξύλινη λεκάνη,
με μια σανίδα όπως στο Μαρόκο. Πολύς
κόσμος περνάει, πολλά τρίκυκλα, πανέρια,
έπιπλα, χοιρινά, τεράστιες σούπες,
σκοινιά.
Αναζωογονητικός διάπλους
στον Γουάνγκ Που. Μυρωδιά ψαριού. Μεγάλες
ξύλινες σχεδίες. Τεράστιο αυλακωτό
πανί. Αχνός ήλιος.
Κάφκα. Ταρκόφσκι. Καπότε.
Νταλί. Ναμπόκοφ... Και τώρα Ρολάν Μπαρτ. Τα ημερολόγια ή οι επιστολές των πιο
ιδιοφυών ανθρώπων κρύβουν μικρά
διαμάντια. Πολλά από αυτά τα κείμενα
έχουν γραφτεί για να δημοσιευθούν, άλλα
όμως είδαν το φως της δημοσιότητας μετά
το θάνατό τους. Όλα βοηθούν να συμπληρώσουμε
το παζλ και να κατανοήσουμε περισσότερο
το έργο τους.
Τρίτη 16 Απριλίου (Σαγκάη)
Επιστροφή στο ειρηνικό
Σαλόνι, στο λευκό τραπεζομάντιλο, στις
τσαγιέρες με το ζεστό τσάι, στα τσιγάρα,
στον ηλιόλουστο κήπο που φαίνεται απ'
έξω.
Σάββατο 20 Απριλίου
(Νανκίν)
Σηκώνομαι έξι και μισή
το πρωί. Έξω συννεφιά, μουντάδα, ψιχαλίζει,
βρέχει. Στο μεταξύ ένας παραπονιάρης
δίσκος στριγγλίζει, έξω. Στο παράθυρο
του ξενοδοχείου μου: σήτα για τα κουνούπια.
Έλατα, πελούζες, μανόλιες. Τοίχος και
κόκκινη επιγραφή.
Διαχίζω τον κήπο στις
επτά, για να πάω στην τραπεζαρία. Βρέχει
πολύ δυνατά.
Καρτ ποστάλ – αμέτρητες,
τρελή βιασύνη, κανονικό μπορντέλο,
μπαγαποντιά για να κολλήσω τα γραμματόσημα.
Τα «Τετράδια από το
ταξίδι στην Κίνα» του Ρολάν Μπαρτ (μτφρ.
Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη) περιλαμβάνουν
τις σκέψεις, τα γεγονότα, τις εντυπώσεις
από την επίσκεψη του Γάλλου διανοούμενου
στο Πεκίνο την περίοδο της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης.
Το ταξίδι, που πραγματοποιήθηκε μετά
από επίσημη πρόσκληση της κινεζικής
πρεσβείας, είχε διάρκεια τριών εβδομάδων:
από τις 11 Απριλίου έως τις 4 Μαΐου του
1974. Από την πρωτεύουσα της Κίνας, ο Μπαρτ
ταξιδεύει με τρένο σε όλη τη χώρα, για
να συναντήσει συγγραφείς, ακαδημαϊκούς,
για να επισκεφθεί εργοστάσια, σχολεία,
κομμούνες, πάρκα με παγόδες, εστιατόρια,
όπερες. Η αμαξοστοιχία στην οποία
επιβαίνει διασχίζει ατελείωτες εκτάσεις
με ρυζοκαλλιέργειες κι ο συγγραφέας
που κατέγραψε τον ερωτικό λόγο με τέτοια
ακρίβεια όσο κανείς, κρατά σημειώσεις
με μολύβι σε ένα μαύρο moleskine. Λόγος κοφτός
και περιεκτικός. Συνοδεύεται από μικρά
σκίτσα και μουτζούρες.
Δευτέρα 22 Απριλίου (από
Νανκίν στο Λούο Γιανγκ)
Ήρεμη νύχτα στο βαγκονλί.
Αν και πάντοτε κάποια αναστάτωση. Όμως
είναι άνετα, είμαστε μόνοι. Μαξιλάρια
γεμισμένα με ρύζι.
Ξύπνημα: επίπεδη γη,
ήλιος ελαφρά κρυμμένος από την ομίχλη,
γη στεγνή, σε χρώματα μπεζ-ροζ, αγροί σε
απαλό πράσινο. Δεντροστοιχίες. Μπαίνουμε
στο Χενάν.
Μικροί σταθμοί πολύ
δυτικοί, φτωχικοί και ειρηνικοί. Στην
αποβάθρα πάνε κι έρχονται διάφοροι να
αγοράσουν τηγανόψωμο προτού ξαναμπούν
στο τρένο.
Μια χώρα χωρίς ρυτίδες.
Το τοπίο δεν είναι
εκπολιτισμένο, καλλιεργημένο (πέρα από
τις καλλιέργειες της γης): τίποτα που
να μιλάει για ιστορία.
Δευτέρα 29 Απριλίου
(Πεκίνο)
7.30. Κάτω από την
μπαλκονόπορτα του δωματίου μου, η
λεωφόρος και ένα μεγάλο μέρος του
Πεκίνου, σκεπές με σκονισμένα κεραμίδια,
καφερόδινα. Ο ουρανός είναι γκρίζος,
αλλά ο ήλιος προσπαθεί να διαπεράσει
τα σύννεφα.
Από τα δωμάτια των
ξενοδοχείων στα οποία διαμένει μυρίζει
τα μπαχάρια, το τσάι, τα ρόδα που στολίζουν
τα μαλλιά των κοριτσιών, αλλά λόγω του
απαιτητικού, αυστηρού προγράμματος
αισθάνεται διαρκώς ότι, ενώ βλέπει όλα
τα αξιοθέατα που υπάρχουν στην ατζέντα
ενός τυπικού ξεναγού, κάτι του διαφεύγει.
Η αλητεία. Μόνο αν δεις μια πόλη στο
σκοτάδι, αν βαρεθείς καθισμένος στο
παγκάκι μιας πλατείας, αν ξεχάσεις
ρολόγια, αν δεις την ασχήμια που κρύβουν
τα οργανωμένα tour, μπορείς πραγματικά
να κατακτήσεις μια ξένη χώρα.
Το βιβλίο διαβάζεται
-αν θέλει κανείς- σε μερικές ώρες. Ο
λόγος, τόσο λιτός που γίνεται ποιητικός,
κυλάει απολαυστικά, αφού συνδυάζει το
λαμπρό πνεύμα του φιλοσόφου και την
μαγεία της Κίνας.
Παρασκευή 3 Μαΐου
(Πεκίνο)
Τελευταίο δείπνο,
προσφορά του Λουξίνγκ-σε.
Εστιατόριο Σαντούνγκ.
Αίθουσα αρκετά πολυτελής, σκάλα του
1925. Τσάι, ζεστές, αρωματισμένες πετσέτες.
Υποδοχή από τον Μεγάλο Αρχηγό του
Λουξίνγκ-σε.
Ο Μεγάλος Αρχηγός βγάζει
πολιτικό λόγο με αριθμούς.
Έδεσμα: στομάχι αρνιού
κ.λπ. Πολύ καλό.
Βόλτα γύρω από το
ξενοδοχείο πριν φτιάξω τη βαλίτσα μου.
Σάββατο 4 Μαΐου
Ξυπνάω στις πέντε για
την αναχώρηση. Εκνευρισμένος. Έξω, μεγάλη
συννεφιά, τελευταίες στέγες από Παγόδες,
τελευταία κλάξον.
