«Το ερώτημα δεν ήταν ο θάνατος – τα έμβια πεθαίνουν. Ήταν η αγάπη. Όχι το γεγονός ότι πεθαίνουμε, αλλά ότι νοιαζόμαστε παράφορα, και μετά βαθιά, για έναν άνθρωπο ανάμεσα σε δισεκατομμύρια. Δενόμαστε με το άστατο, το μεταβλητό και το θνητό σαν να είναι βράχος».
Το αισθαντικό μυθιστόρημα «Οι Maytrees» της Άννι Ντίλαρντ (εκδ. Ίνδικτος) μοιάζει με όστρακο που ανοίγει σιγά σιγά μέχρι να σου αποκαλύψει τη σαρκώδη ομορφιά του. Οι λέξεις του, οι ποιητικές φράσεις του, ταξιδεύουν μέσα σου σαν την ψιλή άμμο που τρυπώνει σε κάθε γωνιά μιας παραθαλάσσιας καλύβας. Το διάβασα αργά για να το απολαύσω περισσότερο. Ξαπλωμένος στον καναπέ της βεράντας, κάτω από τα μεγάλα πια δέντρα που έχω φυτέψει (μια αληθινή όαση στον πέμπτο όροφο), γυρνούσα τις σελίδες κι ήταν λες και άκουγα την άμμο να τρίζει.
 |
| Το Ακρωτήρι Κοντ, στις βορειοανατολικές ακτές της Αμερικής, όπου εκτυλίσσεται η ιστορία των Maytrees. |
Η Αμερικανίδα Άννι Ντίλαρντ σε αυτό το βιβλίο, το μοναδικό που έχει μεταφραστεί στη χώρα μας από τα έντεκα που έχει γράψει (ένα ακόμα μυθιστήρημα, ποιητικές συλλογές και δοκίμια), μιλά για όλα αυτά που αγαπώ: για τη φιλοσοφία της απόλυτης απλότητας, τη ζωή σε μια ήσυχη καλύβα πλάι στο κύμα, τον έρωτα, τα φιλιά στην ακρογιαλιά, τις αγκαλιές του πρωινού σε τσαλακωμένα λευκά σεντόνια. Μιλά για την προδοσία, αλλά κυρίως για το πως μπορεί κανείς να συμμαχήσει με τον πιο καλό εαυτό του. Αυτόν που, όσο κι αν πληγωθεί, βρίσκει τη δύναμη να σταθεί στα πόδια του, να ξεπεράσει χωρίς να ξεχάσει και να βρει τελικά τη γαλήνη, καταπολεμώντας την φτηνή παρόρμηση ν' ανταποδώσει τον πόνο που εισέπραξε.
Η Λου Μπίγκελοου είναι μια ηρωίδα-διαμάντι: από αυτές που ξεκινούν στις πρώτες σελίδες σαν πέτρα ακατέργαστη και λέξη τη λέξη σμιλεύονται για να λάμψουν στο τέλος σαν πολύτιμος λίθος, αναδεικνύοντας την ωραία πλευρά του ανθρώπινου γένους.
Στα είκοσί της η Λου γνώρισε τον σχεδόν συνομήλικό της Τόμπι Μέιτρι. «Την είδε για πρώτη φορά πάνω σε ένα ποδήλατο. Κόκκινο μαντίλι, άσπρο πουκάμισο, δέρμα καθαρό σαν τσόφλι αυγού, μεγάλα μάτια, σορτς. Σταμάτησε το ποδήλατο και πάτησε στο ένα πόδι για να μιλήσει με κάποιον στο δρόμο. Γέλασε, και η ομορφιά της του έκοψε την ανάσα». Την αναζήτησε, την πολιόρκησε και την κατέκτησε. Ερωτεύτηκαν σφόδρα και μετά από λίγο παντρεύτηκαν. Η ζωή τους ήταν γεμάτη ποίηση, όπως και το λιτό φτωχικό σπίτι τους μπροστά στον ωκεανό, στους αμμόλοφους του Ακρωτηρίου Κοντ. Εκείνος έγραφε στίχους κι εκείνη διάβαζε ασταμάτητα. Οι μέρες τους περνούσαν ήσυχα «με σκηνικό τα απλανή αστέρια».
«Ο αργός ουρανός σημάδευε τις ώρες. Ζούσαν συχνά έξω. Έπαιρναν κάθε ανάσα τους από μια μάζα αέρα που μόλις εκείνη τη στιγμή περνούσε από θάλασσα σε θάλασσα. Η χερσόνησος ήταν μια γυμνή γλώσσα άμμου ανάμεσα σε δύο απεραντοσύνες με ιδιαίτερη κλίση προς τα ειδικά εφέ.
Ο Τόμπι Μέιτρι μεγάλωσε στο Προβινστάουν και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εκεί. Ο πατέρας του ήταν ένας από τους ακτοφύλακες που είχαν τοποθετηθεί από την πίσω μεριά, πάνω από τους γκρεμούς του Ατλαντικού. Όπως και μερικοί άλλοι ακτοφύλακες, έφτιαξε για την οικογένειά του μια πρόχειρη μονόχωρη καλύβα στη γυμνή άμμο κοντά στο σταθμό της ακτοφυλακής. Ο νεαρός Μέιτρι και η μητέρα του κατασκήνωναν στην ξύλινη καλύβα τα καλοκαίρια πάνω από τη μεγάλη παραλία του ωκεανού. Αντάλλασσαν επισκέψεις με τους άλλους ακτοφύλακες. Αργότερα, μετά τον πόλεμο, ο Μέιτρι έγινε ποιητής της δεκαετίας του σαράντα. Έγραψε τέσσερα ποιήματα σε μέγεθος βιβλίου και τρία βιβλία με στίχους.
Η γυναίκα του, η Λου Μέιτρι, σπάνια μιλούσε. Ζωγράφιζε λίγο σε καμβά και λινά έργα χαμένα τώρα. Οι δυο τους έπαιξαν μόνο σε δύο μικρά συμβάντα – τρία, αν μετράει και ο έρωτας. Το να ερωτεύεσαι, όπως το να κάνεις παιδί, πάει ενάντια στο ρεύμα της ζωής μας: χωρισμός, απώλεια και θάνατος. Αυτή είναι η χαρά τους.
Δύο φορές την ημέρα η παλίρροια ανέβαινε στην άμμο πίσω από το σπίτι τους. Τέσσερις φορές το χρόνο άλλαζαν οι εποχές. Έτσι ζουν και τα στρείδια, αλλά χωρίς να διαβάζουν τόσο όσο οι Μέιτρι».
Τα χρόνια περνούσαν μέσα σε μια ησυχία ονειρεμένη. Η Λου φρόντιζε το σπίτι, έβαφε το σιδερένιο κρεβάτι τους με λευκό χρώμα, απολάμβανε την ομορφιά μιας καθημερινότητας απαλλαγμένης από υποχρεώσεις και περιορισμούς... Ο Τόμπι τα πρωινά δεν δούλευε για να μπορεί να γράφει και τα απογεύματα έβγαζε λεφτά «μετακινώντας σπίτια για φίλους και φτιάχνοντας προεκτάσεις». Στο βιβλίο υπάρχει μια εξαιρετικής ομορφιάς σκηνή όπου όλο το χωριό προσπαθεί να μεταφέρει μέσω θαλάσσης ένα σπίτι το οποίο τελικά βυθίζεται στο νερό. Για φαντάσου, ένα μισοβυθισμένο σπίτι μέσα στο κύμα...
Όταν η Λου έμεινε έγκυος και γεννήθηκε ο γιος τους, ο Πιτι, ο Μέτρι άρχισε σιγά σιγά να απομακρύνεται από κοντά της. Αμφιβολίες. Αναρωτιόταν που πήγε ο έρωτας. «Είναι ο ρομαντικός έρωτας μια σύγχρονη επινόηση; Πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσει με ανταπόδοση, χωρίς ανταπόκριση; Θολώνει η οικειότητα την καθαρή όραση της ουσίας στους ερωτευμένους και κάνει τις επιφάνειες να φαίνονται σημαντικές; Αφού ο έρωτας εντείνεται στους χωρισμένους εραστές, υποτίθεται επειδή οι εραστές ξεχνούν και ξαναφαντάζονται ο ένας τον άλλον, σημαίνει αυτό ότι ο έρωτας είναι τελείως τεχνητός; Πόσο τεχνητός; Τριάντα τοις εκατό τεχνητός; Εξήντα τοις εκατό; Πέντε;».
Όλο και πιο συχνά πλέον αναζητούσαν τη συντροφιά φίλων, μποέμ καλλιτεχνών που έρχονταν στο Ακρωτήρι του Κοντ για να περάσουν το καλοκαίρι, αλλά και της Ντίρι, μιας χίπισσας που απολάμβανε τον ελεύθερο έρωτα και μια ζωή χωρίς δεσμεύσεις, μακριά από την αριστοκρατική οικογένειά της. Η Ντίρι, ήταν μεγαλύτερη μια δεκαετία από τους Μέιτρις. Είχε σπουδάσει αρχιτεκτονική και ήταν από πλούσια οικογένεια, αλλά λάτρευε να ζει σαν τσιγγάνα και να κοιμάται τυλιγμένη σε ένα καραβόπανο, αριστερά και δεξιά σε όποιον αμμόλοφο έβρισκε πιο βολικό, ανάλογα με το που φυσούσε λιγότερο ο άνεμος.
Σιγά σιγά, ο Μέιτρι βρήκε ξανά τον έρωτα στα μάτια της Ντίρι. Και μια νύχτα αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Λου και το γιο του για να την ακολουθήσει στο Μέιν.
Αυτό είναι το πιο μαγικό κομμάτι του βιβλίου. Η Λου από ένα ήσυχο κορίτσι που ζούσε στη σκιά του Μέιτρι απελευθερώνεται και αντί να αφεθεί στο πένθος του χαμένου έρωτα, παλεύει. Όχι για να επιβιώσει, αλλά να συγχωρήσει. Το διπλό χτύπημα, τη συμφορά του να χάνεις ταυτόχρονα την καλύτερή σου φίλη και τον άνθρωπο που αγαπάς. Για να αφήσει το σπόρο της αγάπης που νικά ακόμα και την προδοσία, ή τον πληγωμένο εγωισμό, να σπείρει μέσα της το μαγικό λουλούδι της αληθινής κατανόησης.
Η Λου αντιστάθηκε. Αντί να τρέξει για να ξεχάσει, να φύγει μακριά και να αφήσει τις αλλαγές της ζωής να της γιατρέψουν τις πληγές, έμεινε στάσιμη. Και πήρε μια βαθιά ανάσα. Δεν έψαξε απεγνωσμένα να αναπληρώσει το κενό με υποκατάστατα, δεν σάλεψε, στάθηκε αμίλητη και παρατηρούσε. Δεν υπέκυψε στο φόβο που φωλιάζει ύπουλα τις νύχτες, στην ανασφάλεια που συμμαχεί με τον εγωισμό, στην απόγνωση μιας γυναίκας που τα είχε όλα μα τα έχασε.
Πρόσωπο ποιητικό, σκαρφάλωνε στον πιο ψηλό λόφο του Κοντ καθημερινά και όταν έφτανε στην κορυφή, στο Μνημείο του Προσκυνητή, μόνη με τον αέρα να τη χτυπά στο πρόσωπο και την άμμο να κολλά στο δέρμα, πετούσε λίγο λίγο από πάνω της το βάρος της προδοσίας. Αυτός ήταν ο δικός της διαλογισμός, ο μόνος τρόπος που είχε για να ελέγξει το εγώ της και να βρει την ουσία μέσα της.
«Μόνο για ένα λεπτό με το ρολόι της τον είδε από τη δική του πλευρά. Εκείνη τη μέρα, έχοντας δώσει τόπο κατά μία μοίρα τόξου μόνο, για ένα λεπτό, είδε από μακριά την ανακούφιση. Ήταν κάτι που μπορούσε να το κάνει. Μπορούσε να ανεβαίνει κάθε μέρα και να δουλεύει πάνω στον εαυτό της σαν άσκηση. Δεν είχε τίποτε άλλο να κάνει. Τα χρόνια τους μαζί ήταν καλά. Ο Μέιτρι είχε φύγει ήδη. Το μόνο που είχε να κάνει τώρα για να βρει τη γαλήνη ήταν να του δώσει τόπο μέσα της. Μέσα σε ένα μήνα κατάλαβε ότι αν δεχόταν πως δεν είναι η ίδια το κέντρο του κόσμου, δεν υπήρχε αδικία ή προδοσία. Αν πίστευε ότι ήταν ελεύθερη, ότι δεν είχε βγει από το λάκκο της πίσσας, δεν θα ελευθερωνόταν τότε από τον λάκκο της πίσσας; Τι ήταν αυτό, για παράδειγμα, μπροστά στο να έχανε τον Πίτι; Γιατί να προσβληθεί προσωπικά επειδή δύο άτομα ερωτεύτηκαν;».
Ανέβαινε στο λόφο χειμώνα καλοκαίρι, με βροχή και με ζέστη, και γυρνούσε πίσω στην καλύβα της ήσυχη, νιώθοντας σαν τον άνθρωπο που πάντα ήθελε να είναι. Αναχωρήτρια, σαν ξεχασμένη ναυαγός, περνούσε τις μέρες της έξω από τα ασφυκτικά κλουβιά της μοντέρνας εποχής.
«Η Λου ήλπιζε σκανδαλωδώς να ζήσει τη ζωής της όπως ήθελε. Μια αντικανονική ελπίδα, αφού πολιτισμός σημαίνει πόλεις και πόλεις σημαίνουν κοινωνικές νόρμες. Ήθελε μόνο να ακούει τον εαυτό της να σκέφτεται. Θαύμαζε τον Διογένη που ξύρισε το μισό κεφάλι του για να μείνει μέσα και να σκέφτεται. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να ακούσει καμιά πρωτότυπη νότα, κανένα αδέσποτο υποκείμενο-και-ρήμα μέσα στο μυαλό της, όσο αμυδρό κι αν ήταν, αν εμφανιζόταν κανένα;
Έσπρωξε το τιμόνι τέρμα από την άλλη μεριά, έστριβε, κι έβαλε πορεία κόντρα στον άνεμο σκίζοντας τα κύματα. Ή όλο και πιο λιτή μονόχωρη καλύβα στον αμμόλοφο ήταν η κύρια κατοικία της από την οποία την εξόριζαν μόνο οι ανεμοστρόβιλοι και η παγωνιά. Με τις δεκαετίες είχε ανακτήσει ό,τι είχε χάσει από τον ίδιο το νου της, αν είχε χάσει κάτι. Φρόντιζε προσεκτικά να μείνει έξω από την επιτάχυνση του κόσμου. Μια αγορά των Αθηνών κατέπληξε τον Διογένη ώστε να πει: “Πόσα πράγματα υπάρχουν στον κόσμο που δεν τα χρειάζεται ο Διογένης!”. Η Λου είχε κόψει από καιρό τη μόδα και όλες τις ραδιοφωνικές εκπομπές εκτός από τους Ρεντ Σοξ. Τα τελευταία χρόνια είχε αφήσει να φύγουν από τη ζωή της οι δεσμοί της με τους ανθρώπους που δεν συμπαθούσε, με το σιδέρωμα, με το φαγητό έξω στην πόλη, και με την αγορά πραγμάτων που δεν ήταν απαραίτητα και που χρειάζονταν φροντίδα. Αγνοούσε οτιδήποτε δεν την ενδιέφερε. Με αυτά τα χτυπήματα άνοιξε τις μέρες της σαν πινιάτα. Εκατό ελευθερίες έπεσαν πάνω της. Έζευε ελεύθερα χρόνια στη ζωή της σαν ουρά σε χαρταετό. Όλοι τη ζήλευαν για το χρόνο που είχε, χωρίς να προσέχουν ότι είχαν κι αυτοί ίσο χρόνο».
Τα χρόνια περνούσαν έτσι, ευτυχισμένα, κι η Λου έγινε πια γιαγιά. Ο Πιτ παντρεύτηκε και της χάρισε ένα εγγόνι. Τότε, εντελώς ξαφνικά, μια μέρα η πόρτα στην καλύβα χτύπησε και όταν άνοιξε είδε μπροστά της ξανά τον Μέιτρι. Γερασμένος, ανήμπορος, είχε επιστρέψει με την ετοιμοθάνατη Ντίρι για να ζητήσει στη Λου να ζήσουν το τέλος όλοι μαζί. Η Λου, πήρε ξανά μια βαθιά ανάσα, νίκησε το ξάφνιασμα και ένιωσε όλη εκείνη τη δύναμη που χρόνια είχε μαζέψει μέσα της να ανθίζει ξανά σαν λουλούδι. Τους πήρε πίσω στο σπίτι, περιποιήθηκε με τρυφερότητα την κατάκοιτη Ντίρι σαν να μην την είχε προδώσει ποτέ. Με μια βρεγμένη πετσέτα, έπλενε το σώμα της γυναίκας που κάποτε, μια αιωνιότητα πριν, της είχε κλέψει την αγάπη... Με μια βρεγμένη πετσέτα έσβηνε από το σώμα της Ντίρι τις τύψεις και ένιωθε ακόμα πιο σίγουρη πως όλα αυτά δεν είχαν συμβεί για το τίποτα...
Υ.Γ. Ο τίτλος του ποστ είναι στίχος της Λίνας Νικαλοκοπούλου από το τραγούδι Όστρακο που έχει ερμηνεύσει η Άλκηστις Πρωτοψάλτη.
Πόσο όμορφο...
Καλημέρα Lou,
Επειδή σε διαβάζω καιρό τώρα, είμαι σίγουρη ότι ο τρόπος που αναλύεις το βιβλίο είναι σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέρον από ότι αν διάβαζα εγώ το βιβλίο. Με διακατέχει μια προχειρότητα βλέπεις, ενώ εσύ έχεις αναλυτικό πνεύμα :-) Και κάνεις τα πράγματα να μοιάζουν όμορφα ακόμα κι όταν δεν είναι. Η αλλαγή είναι δικαίωμα του ανθρώπου και της ζωής, άρα λογικά θα πρέπει να είναι και του έρωτα. Γιατί δεν είναι? Γιατί είναι τόσο δύσκολο να φερθούμε σαν τη Λου? Ελπίζω να έχεις κάποια απάντηση γιατί τελευταίως όλα μου τα ερωτήματα αναπάντητα μένουν...(αστειεύομαι φυσικά-δεν θέλω να σε φορτίσω με τέτοια ευθύνη, αλλά την άποψή σου θα την ακούσω ευχαρίστως :-))
LodemaiOfTheNight,
αν κρίνω από τα ποιήματά σου, το βιβλίο θα σου αρέσει...
Καλησπέρα ΕΜ,
Μου βάζεις δύσκολα, αλλά θα προσπαθήσω :-)
Έχω την εντύπωση ότι όταν ερωτευόμαστε -όσο κι αν αντισταθούμε ή προσπαθήσουμε να το ελέγξουμε- αργά ή γρήγορα μετατοπίζουμε το κέντρο βάρους του εαυτού μας στον άλλον. Έτσι, όταν φύγει (ή δεν είναι εκεί όσο εμείς θα θέλαμε) νιώθουμε να απειλείται ολόκληρη η ύπαρξή μας και αυτομάτως αμυνόμαστε.
Όπως λέει και ο Ρολάν Μπαρτ στα (υπέροχα) «Αποσπάσματα του Ερωτικού Λόγου» (εκδ. Ράππα) αυτό που μας πονά αληθινά στην ερωτική απογοήτευση, δεν είναι ότι πρέπει να αποχωριστούμε τον άλλον άνθρωπο όπως είναι στ' αλήθεια, αλλά «η εξορία από το φαντασιακό μας». Ότι πρέπει δηλαδή να απαρνηθούμε την εξιδανικευμένη εικόνα που φτιάξαμε για εκείνη/ον (και τη ζωή μαζί της/του) στο μυαλό μας. Κι αυτό δεν γίνεται ποτέ χωρίς μάχη...
Αυτό το ποστ σου με ταλαιπώρησε ευχάριστα. Το σκέφτηκα και το ξανα-σκέφτηκα και μάλλον θα συμφωνήσω. Η μετατόπιση του κέντρου βάρους του εαυτού μας σε κάποιον άλλον είναι μάλλον το πρόβλημα. Μπορείς ωστόσο να ερωτευθείς χωρίς να περάσεις από κει? Ίσως το ένα να προϋποθέτει το άλλο, ίσως και όχι. Το θέμα είναι ότι πάντα με ταξιδεύεις όμορφα και για αυτό σε ευχαριστώ.
ΕΜ, όχι, δεν γίνεται να ερωτευθείς χωρίς να χαθείς μέσα στον άλλον, χωρίς να χάσεις (έστω και λίγο) τον εαυτό σου. Ευτυχώς, δηλαδή, γιατί αλλιώς θα ήταν πολύ βαρετό.
Υ.Γ. Σε ευχαριστώ πολύ, τα ταξίδια-δωματίου είναι τα πιο αγαπημένα μου :-)